TEKNİK İLERLEME VE İNSANIN ÇÖKÜŞÜ
Kozmolojinin son verilerine göre evrenin yaşı 14 milyar yıl olarak hesaplanıyor. Çok küçük bir katre-patlama-yer ve göğün oluşumu-madenler-bitkiler-hayvanlar-insan sıralaması. Evren için söylenen bu rakama karşılık insanın evrendeki yaşının, 12-14.000 olduğunu söylüyor Urfa/ Göbekli Tepe’deki kazılar. Yine son bulgulara göre tarihteki ilk bilinen şehirler; Mezopotamya topraklarındadır. Mezopotamya topraklarını ise Fırat ve Dicle nehirleri beslemiştir bu güne kadar. Keza Nil nehrinin beslediği delta üzerindeki Mısır bölgesi de en eski yerleşim yeridir.
Medeniyet tarihi ile uğraşanlar ve iktisat tarihçilerine göre insanın dünyaya gelişinden sonra üç önemli değişim yaşanmıştır:
1- Neolitik değişim (Tarım): İktisat tarihçilerinin, insanoğlunun yerleşik hayata geçişi ile tarımla uğraşmaya başladığı bir zaman dilimi için kullandıkları bir kavram. Tarımla başlayan değişim, şehirleşme olgusuna davetiye çıkardığı için hukuk ve belli bir siyasi düzeni de getirmiştir. Büyük devletlerin ve imparatorlukların ortaya çıkışı bu dönemde başlar. Meşhur Hammurabi kanunları bu döneme aittir. Orta Asya’da at, Arap Yarımadasında deve bu dönemde evcilleştirilmiştir. Bu benzeri hareketler aynı zamanda kelime hazinelerinde de zenginleşmelere kapı aralamıştır. Araplar atı kullanmaya başlayınca tam iki yüz kelime kazanmışlardır.
2- Sanayi inkılabı: İktisat tarihçileri tarafından insanlık tarihinin ikinci önemli dönüm noktası olarak kabul edilen sanayi devrimi,1735 tarihinde buharlı makinenin bulunuşundan itibaren ilk kez İngiltere’de başlamıştır ve Batı insanının hayat tarzını ve seviyesini köklü bir şekilde değiştirmiştir.
Sanayi devrimi ile birlikte dünya tarihinde ilk kez nüfus artışı ve hayat standartları birlikte artış göstermiştir.
Sanayileşme daha çok insanın daha fazla mal ve hizmet elde etmesini sağlamıştır. Sanayi devrimi başarılı bir ekonomik büyümedir.
Sanayileşme teknolojik değil, daha çok sosyo-kültürel bir değişim olayıdır. Motorlu taşıtın icadından sonra ortaya çıkan meslek sayısı 200’dür diyor işin erbabı. Her meslekte de yüzlerce yeni kelime.
3- Dijital değişim: Dijitalleşme, endüstrilerdeki üretim şekillerini tamamen değiştiriyor. Endüstriyel İnternet ile üretimde optimizasyon sağlanabiliyor. Dijital Dönüşüm her alanda verimliliği artırsa da, özellikle üç endüstride kritik farklar yaratıyor. Bunlar enerji, sağlık ve havacılık endüstrileri. Dijital Sanayi ile gelen verimlilik artışının önemli miktarlarda iyileştirme sağlamasının temel sebeplerinden biri de operasyon yönetimi ile maliyetlerin kısılması olarak karşımıza çıkıyor. Mekanik değil dijital, insanla değil robotlarla. Batı dünyası için Hümanizm içerik değiştiriyor; yeni trend 4.0 teknolojisi. Teknik bir tabir kullanılıyor şimdi; “transhümanizm.” İnsanı dışarıda bırakan akım.
Gelinen noktada temel soru şu: Birey mi “özne”, varlıklar mı?
Sosyologlar için de temel bir inceleme alanı; “her şeyin merkezine insanı koyan hümanizm, acaba insan olmanın anlam ve imkanını ortadan kaldırıyor mu?”
NEVZAT ÜLGER