PARLAMENTER SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Başkanlık mı Parlamenter sistem mi diye çalışmada işin sonuna gelindi. MHP de bu işe destek verince, zannederim önümüzdeki birkaç ay içinde konu netlik kazanacak. Yapılacak referandumdan evet çıkarsa Başkanlık sistemi olacak, hayır çıkarsa parlamenter sisteme devam edilecek.
Eğer başkanlık sistemi olursa; başbakanlık, güven oyu ve güvensizlik oyu artık kaybolur. Hükümetin de parlamentonun da süresi artık sabittir, değişmez.
Tabi bu arada seçim kanunu, siyasi partiler kanunu ve meclis iç tüzüğü öncelikle değişikliğe uğrar.
Başkanlık süresi beş yıldır, ancak ikinci defa aday olup seçilmek mümkündür. On yıldan sonra tekrar aday olabilmek istenirse bir dönem beklemek gerekir. Yeni adaylık artık zordur.
Halk egemenlik hakkını artık kurumlar eliyle değil, başkanlar eliyle kullanmaya başlar.
Başkanlık sisteminde istikrarsızlık diye bir olguya yer yoktur. Halk isterse beş yılın sonunda başkanı değiştirir.
Bir asırdır uygulanmakta olan parlamenter sistemin nasıl çalıştığını bir defa daha hatırlatayım da karar vermemize belki yardımcı olur.
1-Milletvekili olan insanları vatandaş aday göstermiyor. Çünkü milletvekili listelerini parti merkezleri, yani genel başkanlar hazırlar. Sonra da vatandaşa hangi partiye oy verirsen ver denir.
2-Seçim yapıldı, bir parti en fazla milletvekilini çıkararak iktidara geldi.
3-Parti genel başkanları milletvekilleri arasından bakanları seçer.
4-Bu bakanın konunun uzmanı olup olmaması değil, partiye itaat edip etmemesi ile parti içi dengelere uygun olması yeterlidir.
5-Her bakana 15-20 arasında yakın milletvekili vardır.
6-Her bakan bu milletvekillerinin korumacılığında bakanlık yaptığını bilir ve o milletvekillerine ona göre davranır.
7-O milletvekilleri de o bakanın kendileriyle o koltukta oturduğunu bildiklerinden işlerini o bakanlıkta rahatlıkla yaparlar.
8- Sistem böylece çalışır gider. Bu arada adam kayırmanın, adaletsizliğin, yolsuzluğun hesabını da bu milletvekilleri sorar.
İşlerin daha düzgün işlemesi için hangi düzenlemeyi yaparsanız yapın parlamenter sistemin bu işleyişini değiştirmek çok zordur. Çünkü parlamenter sistemde iş adamı-bürokrat-siyasetçi üçgeni her zaman var olmuştur bu güne kadar.
R.Tayyip Erdoğan başkanlık sistemini yüksek sesle anlatırken, hem işlerin daha çabuk görülmesini istemekte, hem de hükümetlerin istkrarlı olmaları adına bunu halktan talep etmektedir..
NEVZAT ÜLGER