Bu yazı, 1923-1938 yılları arasında çözüme kavuşturulmaya çalışılan üç beyaz ve üç siyah konusunda yapılan yatırımlar/fabrikalar ve imalatlar konusunda olup, bazı arkadaşlarımızın isteği üzerine kaleme alınmıştır.

         Bilindiği üzere anılan yıllarda üç beyaz ve üç siyah konusunun çözümünde önemli bir mesafe alınmış ve sonraki dönemlere de örneklik oluşturmuştur.

         Bu yatırımların ekonomik ve siyasi getirileri önemlidir. 1929-1938 yılları arasında mevcut olan ağır sanayi üretimi %152 artarken mevcut olan sanayi üretimi de %80 artmıştır.

         Kömürde %100, kromda %600, diğer madenlerde %200 artış olurken demir üretimi hiç yokken 180.000 ton/yıla çıkmıştır.

          Şeker üretimi 200 misli artmıştır. 1926’da başlayan şeker üretimi 1927-1930 arasında 5162 ton/yıldan 95.192 ton/yıla çıkmıştır.

         Tekstil sanayi ülkenin tekstil ihtiyacının %80’ini karşılar duruma gelmiştir. Tekstil ürünleri ithalatı 1927’de 51.000.000 Türk lirası iken bu rakam 1939’da 11.900.000 Türk lirasına düşmüştür. 1924-1929 arasında pamuk ürünleri üretimi 70 ton/yıldan 3773 ton/yıla, yün 400 ton/yıldan 763 ton/yıla, ipek 2 ton/yıldan 31 ton/yıla çıkmıştır.

         Bu gün sigarayı dışarıdan alıyoruz. Pancardan elde edilen şeker imalatını neredeyse asgariye indirdik. Uçak ve silah fabrikaları ve otomobil montaj ve imalatı konusuna son 15 yılda dönebildik.

         Yapılan fabrikaları ve yatırımları isim ve tarih bazında analım:

             A-Silah, tersane, otomobil, uçak fabrikaları:

         1-Ankara Fişek Fabrikası (1924)

         2-Gölcük Tersanesi (1924)

         3-Eskişehir Hava Tamirhanesi (1925

         4-İstanbul Otomobil Montaj Fabrikası (1929)

         5-Nuri Killigil Tabanca, Havan ve Mühimmat Fabrikası (1930)

         6-Kırıkkale Mühimmat Fabrikası (1926)

         7-Barut, Tüfek ve Top Fabrikası (1936)

         8-Nuri Demirağ Uçak fabrikası (1936- 36 adet ilk Türk uçağı üretildi)

            B-Elektrik Santrali ve Demir-Çelik:

         9-Kırıkkale Elektrik Santrali ve Çelik Fabrikası (1928)

       10-Kırıkkale Elektrik Santrali ve Çelik Fabrikası (1931- tevsi)

       11-Karabük Demir Çelik Fabrikası (1937)

       12-Divriği Demir Ocakları (1938)

              C-Çimento:

       13-Ankara Çimento Fabrikası (1928)

       14-Sivas Çimento Fabrikası (1938)

              D-Tekel:

       15-Malatya Sigara Fabrikası (1936)

       16-Bitlis Sigara Fabrikası (1936)

            E-Kömür:

       17-Zonguldak Kömür Yıkama Fabrikası (1934

       18-Zonguldak Taş Kömür Fabrikası (1935)

             F-Şeker:

       19-Alpullu Şeker Fabrikası (1926)

       20-Uşak Şeker Fabrikası(1926)

       21-Eskişehir Şeker Fabrikası (1934)

       22-Turhal Şeker Fabrikaları (1934)

             G-Dokuma ve patiska:

       23-Bünyan Dokuma Fabrikası (1927)

       24-Konya Ereğli Bez Fabrikası(1934)

       25-Bakırköy Bez Fabrikası (1934)

       26-Kayseri Bez Fabrikası (1934)

       27-Nazilli Basma Fabrikası (1935)

       28-Bursa Merinos Fabrikası (1935)

       29-Malatya Bez Fabrikası (1937

             H-Diğerleri:

       30-Bursa Süt Fabrikası (1934)

       31-İzmit Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası (1934)

       32-Isparta Gülyağı Fabrikası (1934)

       33-Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası (1935)

       34-İzmit Kağıt ve Karton Fabrikası (1934)

       35-İzmir Klor Fabrikası (1938)

                                                                                                                                                                                                       NEVZAT ÜLGER