“MIŞMIŞMATİK”, İL KALKINMASI, ETSO
Geçmişte önemli bir girişim olarak Elazığ/Baskil’de entegre bir kayısı fabrikası için yatırıma başlanmış ve bir hayli de mesafe alınmıştı. Sonra bu tesis, tesisin faaliyete geçmesi durumunda, bölgesel paranın yönü değişeceğinden, bazı kişi ve kuruluşların girişimleri sonucu yıkılmaya terk edildi. Tesisi tekrar faaliyete geçirmek için bazı adımlar atıldı ama sonuç alınamadı. O yıllarda Baskil başta olmak üzere, Elazığ’da elde edilen kayısı, Malatya’da piyasaya sürülen kayısı miktarının %40’nı oluşturuyor diyordu resmi kayıtlar. Bu konu tekrar gündeme taşınabilir mi? Etkili ve yetkili çevrelerin tutumlarına bağlı elbette. Mesela Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası için oldukça önemli bir proje olarak düşünülebilir.
Baskil için kayısı tesisi, Sivrice için Hazar Gölü merkez alınarak Diyarbakır’a gidiş ve gelişlerin gölün sağından olması, Keban için Balıkçılık konusuna hassasiyet gösterilmesi, Kovancılar ve Karakoçan için hayvancılığa dayalı sanayileşme, Palu’nun eski yerleşim yerinin yollarının daha kullanılışlı hale getirilmesi ve turizme açılması gibi konulara ETSO el atmalıdır diye düşünüyorum.
Konuyu tekrar kayısıya getirerek, Fırat Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Yusuf Er’in buluşu olan çekirdek çıkarma işlemini otomasyona bağlayan “Mışmışmatik”ten bahsetmek istiyorum.
Dünyada yıllık 3 milyon ton kayısı var diyor kayıtlar. Bunun 700 bin tonu Türkiye’de elde edilirken bu miktarın da 175 bin tonu Malatya-Elazığ- Erzincan havzasından. Bu bölgeden elde edilen kayısının %95’i islimlik ve % 5’lik kısmı da sofralık. İslimlik kayısı sunumunda Türkiye dünyanın en iyisi.
Fırat Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Yusuf Er, kayısı islim haline getirilirken en zor aşamanın “çekirdek çıkarma” safhası olduğunu söylüyor. Yusuf Er Hoca bu zorluğu ortadan kaldırmak için önemli bir çalışmanın (yeni bir makine buluşunun) çalışmasının sonuna geldiğini makinesini çalıştırarak anlatıyor.
Kayısı üreticilerinin islim kayısı üretimini kolaylaştıracak buluşu olan yeni makinesine “Çekirdek Çıkarma Otomasyon Makinesi” anlamını karşılamak için “Mışmışmatik” adını veriyor.
Önce faydasını anlatmak için; makinemiz sekiz saatte 40 işçinin yapacağı işi Mışmışmatik tek başına yapabiliyor diyor Yusuf Er.
Valfl, pönomatik ve yazılım bölümlerinden oluşan Mışmışmatik tam anlamıyla bir 4.0 teknolojisi.
İslimden çıkarılan kayısıları makinenin sepetine döküyor üretici, hepsi o kadar. Makine; yıkama, kurulama, düzeltme, “pırtlatma” ve üreticiye yine bir sepet içinde sunma işini otomatikman yapıyor.
Tarım, hayvancılık ve ziraata dayalı kalkınma adına yapılan her yeniliği desteklemek genelde devletin, il özelinde de yetkililerin ve finansman sağlama gücü olan her yatırımcının ilgi alanı olmalıdır.
NEVZAT ÜLGER