BELEDİYE MECLİS ÜYELİKLERİ
Yerel seçimlerin yapılacağı 31 Mart 2019 seçimlerine hızla yaklaşıyoruz. Bu seçimlerde hiçbir parti mensubu belediye başkan adayını belirleme konusunda yeterli söz sahibi değil. Bu uygulama yeni de değil. 1990 yılından sonra yapılan bütün seçimlerde, gerek milletvekili adayları gerekse belediye başkan adaylarını partilerin genel merkezleri belirliyor. Bundan ötürü de hep karnından konuşan bir gayrı memnunlar gurubu oluşuyor.
Belediye meclis üyelerini ve il genel meclisi üyelerini ise il yönetimleri belirliyor. Hoş onun da belli kontenjan tahsisleri var! Neticede parti üyesi olanlar için sadece konuşmak ve öneride bulunmak hakkı serbest. Bu işin bir yönü.
Mademki belediye ve il genel meclisi üyelerini il yönetimleri belirliyor, o zaman hiç değilse belli kriterler/ilkeler takip edilsin. Gerçi şimdi de belli ilkeler uygulanıyor ama bu ilkeler daha dar bir kadro için uygulanıyor. Benim burada anlatacağım ilkeler ise inanın hem partiler için, hem bütün seçmenler için, hem de seçim çevreleri (il, ilçe, belde) için memnuniyet verici olacaktır diye düşünüyorum.
Bir il’de, ilçe’de ya da belde’de belediye meclis üye sayısı; o mahallin mahalle sayısına denk geliyor. Mesela Elazığ merkezde 38 mahalle var ve belediye meclis üyesi sayısı da ona eşit.
Ayrıca seçilecek belediye başkanına da ekstradan dört meclis üyesi kontenjanı tanınıyor. Kontenjan konusunun da çok isabetli ve gerekli olduğunu kabul etmek gerekir.
Şimdiki uygulamada üyelerin çoğunluğunun aynı mahalleden, hatta aynı aileden olmasının önünde herhangi bir engel yok. Bu rastlantıyı da sık sık görebiliyoruz. Benim önerim ise; “meclis üyelerinin her biri ayrı bir mahalleden olması” şeklindedir. Ancak bu uygulamanın kişilerin insiyatifine bırakılmayıp, yasayla belli ilkelere bağlanması ve kimsenin insafına bırakılmaması gerekir.
Bu hafta partiler belediye meclis üyelerini belirleyecekler büyük ihtimalle. Konu kanuna bağlanmadığına göre, mevcut halde de etik olarak daha rasyonel olarak uygulanabilir elbette. Yani her üye bir mahalleden seçilebilir. Böylece belediye meclis toplantılarında meclis üyeleri her mahallenin eksiklerini birinci ağızdan dinleme imkanına kavuşurlar. Demokrasideki halkın kendi kendini idare etmesi biraz da böyle başlar.
Özel bilgi isteyen konu ve konumlar için ise belediye başkanına tanınan kontenjanlar yoluyla kalifiye üyelerin seçilme imkanı var zaten. Onların da hatır gönülden ziyade yeterlilik kavramı içerisinde düşünülmesi hem seçilecek başkan açısından hem de seçilmesi durumunda proje uygulamalarında şehir için faydaları görülecektir. Geçmişinde defosu olan birini belediye meclisi üyeliğine aday gösteren partinin kaybedeceğini peşinen bir yere yazalım.
Belediye meclis üyesi Türk siyaseti içerisinde kritik rol üstlenen bir unvandır. Belediye meclis üyesi belediyelerde çalışan kamu görevlisidir. Şehirlerde ve ilçelerde belediye meclisi ilin veya ilçenin kaderini belirleyebilir. Belediye bütçesini denetler, bütçenin etkin kullanımını sağlar. Ayrıca kesin hesabı kabul eder ya da etmez. Belediyenin imar planlarını görüşür, inceler ve onaylar. Belediyenin borçlanma işlemleriyle ilgilenir. Borç alınmasına karar verir. Belediye meclis üyeleri belediyeye taşınmaz alımı ve satımıyla ilgilenir. Ayrıca taşınmazların tahsisine ve tahsis şekline kadar karar verir. Üyeler belediye için kiralamayla ilgili işlemleri de yürütür.
Belediye meclis üyeleri Ticaret Kanunu kapsamında bütçe içi işletme ve ortaklıklar kurabilir. Ayrıca bu ortaklıkların bozulmasına, sermaye artışına veya gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulması için değerlendirme yapabilir ve karar alabilir. Belediye yatırımlarının yap işlet veya yap işlet devret gibi modellerle gerçekleşmesinde karar organıdır. Belediye meclis üyeleri belediyeye ait şirket, işletme gibi oluşumların devrine, özelleştirilmesine, satışına, kiralanmasına karar verebilir. Norm kadro çerçevesinde belediye ve belediyeye bağlı kurum ve kuruluşların kadrolarına ihdas, alım, düzenleme yapar, kadroları iptal eder ve değiştirilmesine karar verir.
Yani belediyeden şikayeti olanlar, meclis üyelerinin de sorumlu olduklarını, ortada bir yanlışlık varsa bu yanlış da belediye meclisi üyelerinin de sorumlu olduklarını unutmasınlar.
Görevlerinin çok az bir kısmını zikrettiğimiz belediye meclis üyeliklerinin önemi de böylece kendiliğinden ortaya çıkmış oldu.
NEVZAT ÜLGER