DİKKAT ÇEKEN SEÇİMLER
Türkiye’de ilk seçimler 1876 yılında yapıldı. Üzerinden tam 143 yıl geçmiş. Bu süre içerisinde bazı şeylerin hiç değişmediğine zaman zaman şahit oluyor insanlar. Dönemin padişahı, kendisini oraya taşıyanlara verdiği söz gereği olarak 23 Aralık 1876 tarihinde meşrutiyet’i ilan ederek parlamenter sisteme geçti. İlk meclis; padişahın seçtiği Heyeti Ayan ve halk tarafından seçilen Heyet-i Mebusan’dan oluşuyordu. Bu meclisin ömrü çok kısa olmuştur.
1908 seçimleri tarihimizdeki ilk çok partili seçim sayılır. Seçime İttihat Terakki Partisi ve Ahrar (Özgürlük) Partisi katıldı. Seçimlerden sonra, İttihat ve Terakki Partisinin organizesi ve meclisin kararı ile 2. Abdulhamit 1908’de tahttan indirilerek yerine Mehmet Reşat getirilmişti. İttihatçılar bununla yetinmemişler ve 1909 yılında bir iç darbe ile tüm yetkileri padişaha rağmen üzerlerine almışlardır.
1912 yılında yapılan seçimlere tarihimizde “sopalı” seçim denir. İttihat Terakki taraftarları, seçim sandığına gitmeye kalkan halkı dayaklattırmıştı. Bu dayaklardan nasibini alanlardan biri de Rıza Tevfik olmuştu. Gerisini artık hesaplayın. Zaten 270 üyeli meclisin 264’ü İttihatçılardandı. Meclis de seçimden dört ay sonra Sadrazam Sait Paşa’nın bir oyunuyla fesh edilmişti.
Sonra 1920 yılında oluşturulan BMM var. Lozan Antlaşması’ından kısa bir süre önce bu meclis feshedilecek ve 28 Haziran 1923 yılında seçim yapılarak Halk Partisi’nin bir gurubu meclise girecektir. O günkü ortamda muhalif olan önemli bir gurup ise meclis dışında kalmıştı.
1930 yılında yapılan Yerel Seçimlerde, iktidarın bütün baskılarına rağmen Silifke ilinde seçimleri Halk Partisi adayı yerine Serbest Cumhuriyet Partisi adayı kazanınca, Silifke iki yıl sonra ilçe yapılıp Mersin’e bağlanmıştır.
1946 seçimleri nevi şahsına münhasır olarak; “açık oy, gizli tasnif” yöntemiyle yapılmıştır. En şaibeli seçim kabul edilir. Bu seçimde Demokrat Parti’nin kullandığı etkileyici “Yeter! Söz Milletindir” sloganını afiş haline getiren MEB’de çalışan görevli 20 gün sonra Urfa’ya tayin edilmiştir.
1954 seçimlerinde Kırşehir ilinde seçmenler oylarını Demokrat Partiye değil de Bölükbaşı’nın partisine verince, Kırşehir de ilçe yapılmıştı.
1994 yılındaki yerel seçimler de Türkiye’de deprem etkisi yapmıştı. Ankara ve İstanbul seçimlerini Refah Partisi kazanmış ve bir yıl sonra yapılan genel seçimlerde de RP birinci parti olarak çıkmıştı. 1996 yılında RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan Refah-Yol hükümetini kurmuştu. Ancak hazımsızlık geçmemiş ve meşhur 28 Şubat “post modern” darbesiyle Refah-Yol Hükümeti alaşağı edilmişti. Bu hareket sonunda AK Parti sahnedeki yerini almıştı.
1999 seçimlerinde de en zayıf parti olan DSP birinci parti yapılmıştı. PKK’nın elebaşının yakalanması bu birinciliği DSP’ye getirmişti ama dönemin DSP Genel Başkanı; “PKK elebaşını niye bize teslim ettiklerini hala anlayamıyorum” diyerek konuya dikkat çekmişti.
2002 seçimleri de en ilginç seçimlerimizdendir. 1999 seçimlerinde % 10 barajını aşıp meclise giren DSP, MHP, ANAP, RP ve DYP 2002 seçimlerinde meclis dışında kalmıştı. Bir partinin de (Genç Parti) bu seçimlerde sanatçılara konser verdirip döner ısmarlayarak %8 oy aldığına şahit olduk. Meclise sadece AK Parti ile CHP girebilmişti.
AK Parti 2001 yılında Türk siyaset tarihinde ilkleri yaşatan bir parti olarak kuruldu. Temel ilkesi kişi hak ve özgürlüklerinin güvence altına alındığı, demokrasinin sürekli güçlendirildiği ve bir daha sekteye uğratılamaması için gerekli düzenlemelerin yapıldığı, bununla birlikte ekonomik kalkınma ve refahın yaşandığı bir ülke hayal eden, ortak aklın hakim olduğu bir hareket olarak kuruldu.
Kurulduğu dönemde devrin muktedirleri tarafından sakıncalı parti olarak nitelendirildi. Lideri ve lider kadrosu, kendi ifadeleriyle de, dönemin muktedirleri tarafından ‘ülkenin zencileri’, ‘sistemin sakıncalıları’ olarak görüldüler.
31 Mart 2019 seçimleri de ilginç seçimlerimiz arasına girmeyi başardı. İstanbul yerel seçim sonuçları açıklanmadan önce iki partinin adayı da aynı gece televizyonların karşısına geçip “kazandım” dediler.
Seçimlerde kullanılan Demokrat Parti’nin açık sağ el işareti, Milli Selamet Partisinin anahtarı, ANAP’ın arısı, CHP’nin önce dokuz olan oklarının azaltılarak oluşturulan altı oku, MHP’nin üç hilali, AK Parti’nin ampulü, Demirel’in fötr şapkası, Ecevit’in parkası, kasketi ve mavi gömleği, Özal’ın kalemi, Erdoğan’ın rabia işareti unutulmazlar arasına girdi.
NEVZAT ÜLGER